برای ثبت طرح ها در قوانین و مقررات کشورها، شرایطی تعیین شده است که با توجه به نظام هایی که کشورها برای ثبت طرح های صنعتی انتخاب کرده اند، این شرایط می تواند متفاوت باشد. برخی از این شرایط، ماهوی هستند و فقدان آن ها، شناسایی حق طراح و حمایت از آن را مواجه با اشکال می کند.
دسته ای دیگر از شرایط، شرایط شکلی هستند که عمدتاَ به نحوه تهیه و تنظیم اظهارنامه و ضمائم آن برمی گردد و فقدان آن ها تحت شرایطی می تواند موجب عدم ثبت طرح صنعتی شود. البته اهمیت این شرایط به اندازه شرایط ماهوی نیست.
خلاصه اینکه برخی از شرایط مربوط به ثبت طرح صنعتی، ناظر به شرایط اساسی ثبت است که عبارتست از :
1- جدید بودن 2- اصالت داشتن
3- داشتن گام ابتکاری 4- کاربرد صنعتی
و برخی دیگر از شرایط ناظر به نحوه تنظیم اظهارنامه و مدارک و مستندات ضمیمه آن است که می توان از آن ها به عنوان شرایط شکلی ثبت طرح صنعتی نام برد.
در ذیل، مختصراَ به اساسی ترین شرایط ثبت طرح صنعتی می پردازیم.
جدید بودن
یکی از شرایط مهم برای ثبت طرح های صنعتی این است که طرح مورد درخواست ثبت جدید یا واجد تازگی باشد و به طور خلاصه طرحی جدید محسوب می شود که قبل از تاریخ تقدیم اظهارنامه یا قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت، برای عموم افشاء نشده باشد.
اصالت داشتن
به موجب قسمت اخیر ماده 84 قانون مصوب 1386، طرح صنعتی در صورتی اصیل محسوب می شود که به طور مستقل توسط طراح پدید آمده و کپی و تقلید طرح های موجود نباشد، به نحوی که از دید یک کاربر آگاه، متفاوت از طرح هایی باشد که قبلاَ در اختیار عموم قرار گرفته است.
ابتکاری بودن طرح
منظور از ابتکاری بودن طرح این است که طرح نسبت به سطح دانش موجود دارای گام یا گام های فراتر باشد.
کاربرد صنعتی
طرح مورد حمایت نباید جنبه هنری محض داشته باشد و باید این قابلیت را داشته باشد که بر روی یک کالا تبلور یابد و موجبات تغییرات آن را فراهم کند به طوری که این تغییرات نظر مشتریان را به خود جلب کند.
گفتنی است، برخی از اسناد بین المللی مانند موافقت نامه تریپس به شرایط ماهوی ثبت طرح های صنعتی پرداخته است. به موجب بند ( 1 ) ماده 25 موافقتنامه ، اعضاء برای حمایت از آن دسته از طرح های صنعتی که مستقلاَ تهیه شده و جنبه تازه یا اصیل دارند، ترتیباتی مقرر خواهند داشت. اعضاء می توانند مقرر دارند که اگر طرح هایی با طرح های شناخته شده یا مجموعه ای از ویژگی های طراحی شناخته شده تفاوت چشمگیری نداشته باشند، به عنوان طرح های اصیل یا تازه تلقی نشوند.
اعضاء می توانند مقرر دارند که این حمایت شامل طرح هایی نشود که اساساَ تحت تاثیر ملاحظات فنی یا کارکردی قرار دارند.
با توجه به مراتب فوق ذکر نکات ذیل ضروری به نظر می رسد :
1- در موافقتنامه تریپس طرح باید به طور مستقل تهیه شده و یا اصیل باشد. موافقتنامه هیچگونه تعریفی از جدید یا اصیل ارائه نداده است.
2- چنانچه طرح مورد درخواست ثبت با طرح های قبلی تفاوت چشمگیری داشته باشد می تواند در قالب طرح صنعتی مورد حمایت قرار بگیرد. به عبارت دیگر چنانچه طرح مورد درخواست ثبت با طرح های قبلی تفاوت چشمگیری نداشته باشد اصیل یا جدید نبوده و قابلیت ثبت به عنوان طرح صنعتی را ندارد، در واقع موافقتنامه درصدد ارائه ملاک یا ملاک هایی برای احراز جدید بودن یا اصالت طرح است و مقرر داشته است که طرح هایی که با طرح های قبلی تفاوت چشمگیر نداشته باشد جدید یا اصیل تلقی نمی گردد.
3- موافقنامه همچنین این اختیار را برای کشورهای عضو قائل شده است که از طرح هایی که اساساَ جنبه کارکردی یا فنی دارند، در قالب طرح صنعتی حمایت نکنند. بنابراین اگر طرح صنعتی علاوه بر ملاحظات فنی و کارکردی دارای جنبه های زیبایی شناختی باشد. این جنبه از طرح می تواند مورد حمایت در قالب طرح صنعتی قرار گیرد.
در کنوانسیون پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی به ضرورت حمایت از طرح صنعتی اعضاء اشاره شده است لیکن در اینکه طرح برای حمایت باید واجد چه شرایطی باشد مقرره ای در کنوانسیون یادشده نیامده است.
درباره این سایت